Soạn bài, tóm tắt tác phẩm Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh

Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh là một tác phẩm thể hiện tài năng và nghệ thuật của Phạm Đình Hổ, ông đã miêu tả cho chúng ta thấy góc khuất của thời phong kiến thuở xưa, khi người dân phải sống khốn khổ trong thói quen sinh hoạt sa đọa và sự thối nát của chúa Trịnh. Mời bạn đọc bài viết sau đây cùng Marathon Education để hiểu rõ hơn về góc khuất này nhé!

1. Tìm hiểu về tác giả, tác phẩm

1.1. Tác giả Phạm Đình Hổ

• Phạm Đình Hổ (1768 – 1839), hay còn được biết đến với tên chữ là Tùng Niên hoặc Bỉnh Trực và hiệu là Đông Dã Tiều, được người dân trong làng gọi là Chiêu Hổ. Ông là người làng Đan Loan, huyện Đường An, tỉnh Hải Dương (nay là xã Nhân Quyền, huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương).
• Trong thời kỳ đất nước đang rối ren, ông muốn tìm nơi ẩn cư. Tuy nhiên, khi đến thời Minh Mạng, nhà Nguyễn đã mời ông ra làm quan. Dù ông đã từ chức nhiều lần, nhưng vẫn bị mời trở lại.
• Phạm Đình Hổ để lại cho chúng ta nhiều tác phẩm văn thơ viết bằng chữ Hán có giá trị lịch sử, như “Vũ trung tùy bút” hay “Tang thương ngũ lục”. Tác phẩm của ông được coi là một phần không thể thiếu trong văn học cổ điển Việt Nam.

1.2. Tác phẩm Chuyện cũ trong phủ chúa trịnh

• Đoạn trích này xuất hiện trong tác phẩm “Vũ trung tùy bút”, nói về đầu thế kỉ XIX khi Nguyễn vừa mới thành lập. Tác phẩm này là một bức tranh sinh động nói lên lịch sử đen tối của Việt Nam. Nó là một nguồn tài liệu vô giá cho sử học, địa lý và xã hội học. 
• Bố cục: 2 phần:

Phần 1: Từ đầu đến “triệu bất tường”.

Phần 2: Còn lại.

• Tóm tắt Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh:

Trong đoạn trích tác phẩm Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh, chúng ta được tường thuật về cuộc sống xa hoa vô độ của chúa Trịnh và bọn quan hầu cận trong phủ chúa.

Vào khoảng năm Giáp Ngọ, Ất Mùi (1774 -1775), chúa Trịnh Sâm thường ngự ở các ly cung trên Tây Hồ núi Tử Trầm, núi Dũng Thúy. Cuộc sống của chúa Trịnh rất xa hoa và tốn kém: xây dựng nhiều cung điện, đền đài liên tục lãng phí, và thường đi chơi, ngắm cảnh đẹp. Mỗi tháng vài ba lần, vua ra cung Thuỵ Liên. Tuy nhiên, việc tìm kiếm sự thú vui của chúa Trịnh thực chất là để cướp đoạt những của cải của người dân trong thiên hạ.

Bọn hoạn quan được chúa sủng ái, chúng ngang nhiên ỷ thế hoành hành, vừa ăn cướp vừa la làng. Chúng thường xem xét những ngôi nhà có cây cảnh, chim tốt, khướu hay hoặc đồ vật đẹp, và tống vào tội “phụng thủ”. Người ta phải van xin chết đi mới được tha, và đôi khi phải phá bỏ để tránh khỏi tai họa. Nhà tác giả cũng đã có trồng một cây lê và hai cây lựu trắng, đỏ nở hoa rất đẹp, nhưng cũng phải chặt đi vì lý do đó.

Tác phẩm này là một bức tranh miêu tả chân thật về cuộc sống của giới quan lại thời đó bằng những tình tiết sống động và đầy cảm xúc. Chúng ta có thể lắng nghe được những câu chuyện về những người dân bị bóc lột, cảm nhận được sự vô đạo đức của bọn quan lại ăn chơi sa đọa, khiến cho người dân rơi vào cảnh khốn đốn, những đứa trẻ bị mất người thân hay gia đình rơi vào cảnh nghèo đói… Tác giả đã thành công trong việc miêu tả và phân tích một cách khéo léo những tình huống phức tạp trong cuộc sống, giúp cho độc giả hiểu sâu hơn về xã hội Việt Nam thời kỳ đó.

2. Phân tích bài Chuyện cũ trong phủ chúa trịnh

2.1. Cuộc sống sung túc, xa hoa của Trịnh Sâm

Bài Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh tác giả đã miêu tả chân thực và tỉ mỉ về cuộc sống xa hoa của chúa Trịnh Sâm:

• Chúa Trịnh Sâm xây dựng nhiều cung điện, đền đài chỉ để thỏa mong muốn “thích chơi đèn đuốc”. Việc này không chỉ tốn kém, mà còn làm hao phí tài nguyên của nhân dân.
• Chúa Trịnh Sâm thường xuyên tổ chức các cuộc dạo chơi Tây Hồ, ba bốn lần một tháng, và huy động rất nhiều người hầu hạ cùng những trò giải trí lố lăng, tốn kém.
• Chúa Trịnh Sâm tìm thu vật “phụng thủ” và cướp đoạt những vật quý giá trong thiên hạ.
• Chúa Trịnh Sâm đã đưa một cây đa cổ thụ về từ bên kia sông, và cần tới cơ binh hàng trăm người để thực hiện việc này. Việc này là kì công, xa hoa và tốn kém.

⇒ Tác giả đã sử dụng lối ghi chép tỉ mỉ và chân thực, không đưa thêm bất cứ ý kiến hay bình luận nào. Nhưng chúng ta có thể thấy rằng, sự xa xỉ, ăn chơi của chúa Trịnh Sâm đã làm hao phí tài nguyên của đất nước, và không quan tâm đến quốc gia đại sự. Điều này có thể dẫn đến sự sụp đổ và suy vong của quốc gia.

>> Xem thêm: Người kể chuyện trong văn bản tự sự – Soạn văn 9

2.2. Hành động nhũng nhiễu của bọn quan lại, thái giám

• Bọn hoạn quan được sủng ái vì giúp vua trong những trò chơi xa hoa, và vì thế chúng ỷ thế hoành hành, tác oai tác quái.
• Chúng tìm thu vật “phụng thủ” để vừa ăn cướp, vừa la làng.
• Người dân bị cướp đến hai lần và phải tự hủy bỏ những sản vật quý giá của mình.
• Quan lại vơ vét làm của riêng và được tiếng mẫn cán.
• Phạm Đình Hổ kể câu chuyện từ chính gia đình mình khi bà mẹ ông phải sai chặt đi một cây lê và hai cây lựu quý chỉ vì muốn tránh tai họa. Điều này tăng sức thuyết phục và chân thực của tác phẩm.

⇒ Tác giả đã kín đáo bộc lộ thái độ bất bình và phê phán. Tuy nhiên, việc truyền đạt những tình tiết này bằng cách sử dụng giọng văn thân thiện hơn, và liệt kê theo cách rõ ràng hơn, giúp cho độc giả dễ hiểu hơn về những thực trạng xã hội thời đó.

>> Cẩm nang Ngữ văn 9: Soạn văn bài Rô bin xơn ngoài đảo hoang – Ngữ văn 9

3. Giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm

• Giá trị nội dung: “Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh” là một tác phẩm văn xuôi mang giá trị lịch sử vô cùng quý giá. Nó phản ánh đời sống xa hoa của vua chúa và sự nhũng nhiễu của bọn quan lại thời Lê – Trịnh với một góc nhìn chân thực và phơi bày thực trạng đen tối của xã hội Việt Nam dưới thời vua Lê – chúa Trịnh.
• Giá trị nghệ thuật: Với thể loại tùy bút, tác giả đã tạo ra một sự ghi chép rất chân thực và sinh động, đầy trữ tình. Các chi tiết miêu tả được chọn lọc kỹ càng và giàu sức thuyết phục, giúp cho người đọc có thể đồng cảm và hiểu sâu hơn về tình huống trong tác phẩm. Giọng điệu của tác phẩm gần như khách quan, nhưng lại rất khéo léo thể hiện thái độ lên án bọn vua quan qua thủ pháp liệt kê. Tác giả đã thành công trong việc kết hợp giữa nghệ thuật và nội dung, giúp cho tác phẩm trở thành một trong những tác phẩm văn học có giá trị nhất của văn học Việt Nam.

>> Xem thêm: Phân tích, cảm nhận về bài thơ sang thu – Ngữ văn 9

Trên đây là bài văn phân tích tác phẩm Ngữ văn 9 Chuyện cũ trong phủ chúa Trịnh, hy vọng các bạn có thể nắm vững kiến thức và kỹ năng để học môn Ngữ văn một cách tốt nhất. Nếu bạn thích bài viết này và mong muốn cùng Marathon Education khám phá thêm nhiều tác phẩm văn học hay thì đừng quên điền biểu mẫu dưới đây nhé!