Bài tập cân bằng phương trình hóa học – Hóa lớp 10

Bài tập cân bằng phương trình hóa học là dạng bài tập thường gặp trong chương trình Hóa học từ lớp 8 đến lớp 12. Đây cũng là dạng bài tập rất quan trọng nên các em cần chú ý luyện tập. Để giúp các em nắm vững kiến thức, làm tốt bài tập dạng này, Team Marathon Education sẽ chia sẻ một số bài tập cân bằng phương trình hóa học lớp 8 và lơp 10 có đi kèm với lời giải chi tiết. Các em hãy tham khảo trong bài viết sau.

>>> Xem thêm:

• 5 Phương Pháp Cân Bằng Phương Trình Hóa Học Đơn Giản
• 8 Cách Cân Bằng Phương Trình Hóa Học Nhanh Và Chính Xác

Phương pháp giải bài tập cân bằng phương trình hóa học lớp 10

Bài tập cân bằng phương trình hóa học không khó, điều quan trọng là các em cần nắm được phương pháp giải. Sau đây là trình tự các bước giải dạng bài tập này:

Cân bằng phương trình hóa học được dựa trên nguyên tắc: Tổng số electron nhường và tổng số electron nhận bằng nhau.

Bước 1: Xác định số oxi hóa có sự thay đổi như thế nào.

Bước 2: Tiến hành lập thăng bằng electron.

Bước 3: Sau khi đã tìm được hệ số, các em hãy đặt hệ số vào phản ứng để tính các hệ số còn lại.

Các em lưu ý:

• Với các phản ứng oxi hóa – khử, ngoài phương pháp thăng bằng electron, các em có thể cân bằng phương trình phản ứng theo phương pháp tăng – giảm số oxi hóa, dựa trên nguyên tắc tổng số oxi hóa tăng và giảm bằng nhau.
• Phản ứng oxi hóa – khử còn có thể cân bằng theo phương pháp ion – electron. Phương pháp này vẫn đảm bảo nguyên tắc thăng bằng electron, tuy nhiên, các nguyên tố sẽ được viết ở dạng ion đúng, ví dụ: SO₄^2-, NO₃^–, Cr₂0₇^2-,MnO₄^–,…
• Một phương trình oxi – hóa khử nếu có nhiều nguyên tố có số oxi hóa cùng tăng hoặc cùng giảm mà:
  • Chúng cùng thuộc 1 chất thì các em cần đảm bảo tỷ lệ số nguyên tử của các nguyên tố trong phân tử.
  • Chúng thuộc các chất khác nhau thì các em phải đảm bảo tỉ lệ mol của các chất đó theo đề bài.
• Đối với hợp chất hữu cơ:
  • Nếu hợp chất hữu cơ trước và sau phản ứng chỉ có một nhóm nguyên tử thay đổi và một số nhóm không thay đổi thì các em nên xác định số oxi hóa của C ở từng nhóm rồi mới thực hiện cân bằng phương trình hóa học.
  • Nếu hợp chất hữu cơ thay đổi toàn bộ phân tử thì các em nên cân bằng theo số oxi hóa trung bình của C.

Ví dụ: Các em hãy dựa vào phương pháp giải bài tập cân bằng phương trình hóa học để cân bằng phương trình sau:

CrS + HNO₃ → Cr(NO₃)₃ + NO₂ + S + H₂O

Bước 1. Xác định số oxi hóa thay đổi:

Cr⁺² → Cr⁺³

S^-2 → S⁰

N⁺⁵ → N⁺⁴

Bước 2. Lập thăng bằng electron:

Cr⁺² → Cr⁺³ + 1e

S^-2 → S + 2e

CrS → Cr⁺³ + S + 3e

2N⁺⁵ + 1e → N⁺⁴

→ Có 1 CrS và 3N

Bước 3. Đặt các hệ số tìm được vào phương trình phản ứng và thực hiện cân bằng:

CrS + 6HNO₃ → Cr(NO₃)₃ + 3NO₂ + S + 3H₂O

Bài tập cân bằng phương trình hóa học lớp 10

Dạng 1: Phản ứng có một chất oxi hóa, một chất khử

Các em hãy thực hiện bài tập cân bằng phương trình hóa học sau:

NaCr + Br₂ + NaOH → Na₂CrO₄ + NaBr

Bài giải:

2x | CrO₂^– + 4OH^– → CrO₄^2- + 2H₂O + 3e

3x | Br₂ + 2e → 2Br^–

Phương trình ion:

2CrO₂^– + 8OH^– + 3Br₂ → 2CrO₄^2- + 6Br^– + 4H₂O

Cân bằng phương trình phản ứng:

2NaCrO₂ + 3Br₂ + 8NaOH → 2Na₂CrO₄ + 6NaBr + 4H₂O

Dạng 2: Phản ứng nội phân tử

Các em hãy thực hiện bài tập cân bằng phương trình hóa học sau:

KClO₃ → KCl + O₂

Bài giải:

2x | Cl⁺⁵ + 6e → Cl^-1

3x | 2O^-2 – 4e → O₂)

Cân bằng phương trình phản ứng:

2KClO₃ →2KCl + 3O₂

Dạng 3: Phản ứng tự oxi hóa khử

Các em hãy làm bài tập cân bằng phương trình hóa học sau:

Cl₂ + KOH → KCl + KClO₃ + H₂O

5x | Cl₂ + 2e → 2Cl^–

1x | Cl₂ – 10e → 2Cl⁺⁵

Cân bằng phương trình phản ứng:

3Cl₂ + 6KOH → 5KCl + KClO₃ + 3H₂O

Dạng 4: Phản ứng oxi hóa có chứa hợp chất hữu cơ

Các em hãy thực hiện cân bằng phản ứng oxi hóa – khử sau:

CH₃CH₂OH + K₂Cr₂O₇ + H₂SO₄ → CH₃COOH + Cr₂(SO₄)₃ + K₂SO₄ + H₂O

Cân bằng phương trình hóa học:

3CH₃CH₂OH + 2K₂Cr₂O₇ + 8H₂SO₄ →3CH₃COOH + 2Cr₂(SO₄)3 + 2K₂SO₄ + 11H₂O

Dạng 5: Phản ứng có nhiều hơn hai nguyên tử thay đổi số oxi hóa

Các em hãy làm bài tập cân bằng phương trình hóa học sau:

As₂S₃ + HNO₃ + H₂O → H₃AsO₄ + NO + H₂SO₄

Cân bằng phương trình hóa học:

3As₂S₃ + 28HNO₃ + 4H₂O → 6H₃AsO₄ + 28NO + 9H₂SO₄

Bài tập cân bằng phương trình hóa học lớp 8

Dạng 1: Cân bằng phương trình hóa học cơ bản

a. MgCl₂ + KOH → Mg(OH)₂ + KCl

b. Cu(OH)₂ + HCl → CuCl₂ + H₂O

c. Cu(OH)₂ + H₂SO₄ → CuSO₄ + H₂O

d. FeO + HCl → FeCl₂ + H₂O

e. Fe₂O₃ + H₂SO₄ → Fe₂(SO₄)₃ + H₂O

Lời giải:

a. MgCl₂ + 2KOH → Mg(OH)₂ + 2KCl

b. Cu(OH)₂ + 2HCl → CuCl₂ + 2H₂O

c. Cu(OH)₂ + H₂SO₄ → CuSO₄ + 2H₂O

d. FeO + 2HCl → FeCl₂ + H₂O

e. Fe₂O₃ + 3H₂SO₄ → Fe₂(SO₄)₃ + 3H₂O

Dạng 2: Chọn hệ số và công thức hóa học phù hợp

a. Al₂O₃ + ? → ?AlCl₃ + ?H₂O

b. H₃PO₄ + ?KOH → K₃PO₄ + ?

c. ?NaOH + CO₂ → Na₂CO₃ + ?

d Mg + ?HCl → ? +?H₂

e. ? H₂ + O₂ → ?

Lời giải:

a. Al₂O₃ + 6HCl → 2AlCl₃ +3H₂O

b. H₃PO₄ + 3KOH → K₃PO₄ + 3H₂O

c. 2NaOH + CO₂ → Na₂CO₃ + H₂O

d. Mg + 2HCl → MgCl₂ + H₂

e. 2H₂ + O₂ → 2H₂O

Dạng 3: Hoàn thành sơ đồ phản ứng và cho biết tỷ lệ số nguyên tử và phân tử của các chất trong phản ứng

Cho 3 sơ đồ phản ứng dưới đây. Hãy cân bằng phương trình và nêu tỷ lệ phân tử, nguyên tử tất cả các chất trong phản ứng.

a. Na + O₂ → Na₂O

b. P₂O₅ + H₂O → H₃PO₄

c. Fe(OH)₃ → Fe₂O₃ + H₂O

Lời giải:

a. 4Na + O₂ → 2Na₂O

Tỷ lệ các chất trong phản ứng: số nguyên tử Na : số phân tử O₂ : số phân tử Na₂O = 4 : 1 : 2.

Các em lưu ý rằng, các chất khi luôn tồn tại ở dạng phân tử.

b. P₂O₅ + 3H₂O → 2H₃PO₄

Tỷ lệ các chất trong phản ứng: Số phân tử P₂O₅ : số phân tử H₂O : số phân tử H₃PO₄ = 1 : 3 : 2.

c. 2Fe(OH)₃ → Fe₂O₃ + 3H₂O

Tỷ lệ các chất trong phản ứng: số phân tử Fe(OH)₃ : số phân tử Fe₂O₃ : số phân tử H₂O = 2 : 1 : 3.

Dạng 4: Cân bằng PTHH hợp chất hữu cơ tổng quát

a. C_nH_2n + O₂ → CO₂ + H₂O

b. C_nH_{2n – 2} + O₂ → CO₂ + H₂O

c. C_nH_{2n + 2}O + O₂ → CO₂ + H₂O

Lời giải:

\begin{aligned}
&ampa. \ C_nH_{2n} + \left(\frac{3n}{2}\right)O_2 → nCO_2 + nH_2O
\\
&ampb. \ C_nH_{2n-2} + \left(\frac{3n-1}{2}\right)O_2 → nCO_2 + (n-1)H_2O
\\
&ampc. \ C_nH_{2n+2} + \left(\frac{3n}{2}\right)O_2 → nCO_2 + (n+1)H_2O
\end{aligned}

Dạng 5: Cân bằng phương trình hóa học chứa ẩn

\begin{aligned}
&ampa. \ Fe_mO_n + H_2 → Fe + H_2O
\\
&ampb. \ Fe_mO_n + H_2SO_4 → Fe_2(SO_4)_{2n/m} + H_2O
\\
&ampc. \ X + HNO_3 → X(NO_3)_y + NO + H_2O
\end{aligned}

Lời giải:

\begin{aligned}
&ampa. \ Fe_mO_n + nH_2 → mFe + nH_2O
\\
&ampb. \ 2Fe_mO_n + 2nH_2SO_4 → mFe_2(SO_4)_{2n/m} + 2nH_2O
\\
&ampc. \ X + 2yHNO_3 → X(NO_3)_y + 2yNO + H_2O
\end{aligned}

Tham khảo ngay các khoá học online của Marathon Education

Có thể nói bài tập cân bằng phương trình hóa học là dạng bài tập cơ bản trong chương trình Hóa học THCS và THPT. Các em giải thành thạo những bài tập này sẽ là tiền đề để học tốt môn Hóa học. Hy vọng, với phương pháp giải và những bài tập cân bằng phương trình hóa học mà Marathon Education đã chia sẻ ở trên sẽ giúp các em rèn luyện được kỹ năng giải bài tập một cách nhanh chóng và hiệu quả. 

Hãy liên hệ ngay với Marathon để được tư vấn nếu các em có nhu cầu học trực tuyến nâng cao kiến thức nhé! Marathon Education chúc các em được điểm cao trong các bài kiểm tra và kỳ thi sắp tới!