Lý Thuyết Lý 10: Chuyển Động Thẳng Biến Đổi Đều

Chuyển động thẳng biến đổi đều là kiến thức quan trọng trong chương trình Vật Lý 10. Do đó, các em phải hiểu rõ lý thuyết để từ đó giải tốt các bài tập liên quan. Vậy cụ thể chuyển động thẳng biến đổi đều là gì và có những công thức nào cần lưu ý? Qua bài viết này Team Marathon sẽ giúp các em nắm chắc lý thuyết trọng tâm của bài học.

>>> Xem thêm: Vật Lý 10: Chuyển Động Tròn Đều Lý Thuyết Và Bài Tập Minh Họa

Vận tốc tức thời là gì?

• Vận tốc tức thời của 1 vật tại 1 điểm N bất kỳ cho ta biết vật chuyển động nhanh hay chậm tại điểm đó.

v=\frac{\Delta s}{\Delta t}

• Vectơ vận tốc tức thời tại của 1 vật tại 1 điểm là vectơ có gốc đặt tại vật chuyển động, có hướng của chuyển động và độ dài tỉ lệ với độ lớn của vận tốc tức thời.

>>> Xem thêm: Thế Năng Là Gì? Công Thức Tính Thế Năng Trọng Trường Và Thế Năng Đàn Hồi

Lưu ý: Khi nhiều vật chuyển động trên một đường thẳng nhưng theo 2 chiều ngược nhau, ta chọn một chiều làm chiều dương trên đường thẳng đó và quy ước như sau:

• v > 0: khi vật chuyển động theo chiều dương
• v < 0: khi vật chuyển động theo chiều âm

>>> Xem thêm: Lý Thuyết Tính Tương Đối Của Chuyển Động Và Bài Tập Minh Họa

Chuyển động thẳng biến đổi đều là gì?

Chuyển động thẳng biến đổi đều là chuyển động có quỹ đạo là đường thẳng và có độ lớn của vận tốc tức thời hoặc là tăng đều hoặc là giảm đều theo thời gian.

• Chuyển động thẳng và độ lớn vận tốc tức thời tăng đều theo thời gian được gọi là chuyển động thẳng nhanh dần đều.
• Chuyển động thẳng và độ lớn vận tốc tức thời giảm đều theo thời gian được gọi là chuyển động thẳng chậm dần đều.

>>> Xem thêm: Vật Lý 10: Chuyển Động Thẳng Đều Lý Thuyết Và Bài Tập Minh Họa

Các đại lượng trong chuyển động thẳng biến đổi đều

Gia tốc là đại lượng vật lý đặc trưng cho độ biến thiên vận tốc nhanh hay chậm. 

\vec{a}=\frac{\vec{v}-\vec{v_0}}{\Delta t}\text{ có độ lớn là }a=\frac{v-v_0}{\Delta t}

Phương trình tọa độ

x=x_0+v_0(t-t_0)+\frac12a(t-t_0)^2

Trong đó:

•   x­₀ là tọa độ ban đầu của chất điểm
•   v₀ là vận tốc của chất điểm tại thời điểm ban đầu (tại t = 0)
•   t: là thời gian chuyển động

Phương trình vận tốc:

v = v_0 + a(t - t_0)

Hệ thức độc lập thời gian:

v^2-v_0^2=2a\Delta x\\\text{(với }\Delta x=s \text{ là quãng đường vật đi từ vị trí }v_0\text{ đến vị trí }v)

>>> Xem thêm: Động Năng Là Gì? Định Lý Và Công Thức Tính Động Năng

Các loại chuyển động thẳng biến đổi đều

Chuyển động nhanh dần đều

• Quỹ đạo: đường thẳng
• Tốc độ (độ lớn vận tốc): tăng đều theo thời gian
• Gia tốc: cùng hướng với vectơ vận tốc và độ lớn không đổi theo thời gian
• a, v, v₀: cùng dấu (a.v >0, a.v₀ >0)
• Nếu vật chuyển động theo chiều dương: a, v, v₀ > 0
• Nếu vật chuyển động theo chiều âm: a, v, v₀ < 0

Chuyển động chậm dần đều

• Quỹ đạo: đường thẳng
• Tốc độ (độ lớn vận tốc): giảm đều theo thời gian
• Gia tốc: có độ lớn và hướng không đổi theo thời gian, ngược hướng với vectơ vận tốc
• a, v, v₀: trái dấu (a.v <0, a.v₀ <0)
• Nếu vật chuyển động theo chiều dương: a < 0; v, v₀ > 0
• Nếu vật chuyển động theo chiều âm: a > 0; v, v₀ < 0

>>> Xem thêm: Lý Thuyết Lý 10: Cơ Năng Là Gì Và Công Thức Tính Cơ Năng

Đồ thị của chuyển động thẳng biến đổi đều

Đồ thị gia tốc – thời gian (a – t)

Đồ thị tọa độ – thời gian (x – t)

Đồ thị vận tốc – thời gian (v – t)

>>> Xem thêm: Lý Thuyết Lý 10: Chuyển Động Cơ Và Bài Tập Minh Họa

Tham khảo ngay các khoá học online của Marathon Education

Trên đây là toàn bộ lý thuyết trọng tâm của chuyển động thẳng biến đổi đều trong chương trình Lý 10. Hy vọng những kiến thức tổng hợp này giúp ích nhiều hơn cho các em trong quá trình ôn luyện và làm bài.

Các em đừng quên đăng ký ngay các khóa học online tại Marathon Education để được trải nghiệm lớp học trực tuyến sinh động, giúp nâng cao hiệu quả học tập mọi lúc mọi nơi. Chúc các em học tập hiệu quả và đạt điểm cao trong các bài kiểm tra, bài thi sắp tới!