Trong chương trình Hoá học 11 các em sẽ được làm quen với các kiến thức liên quan đến nhóm ankin. Vậy ankin là gì và có những tính chất nào? Cùng Marathon Education tìm hiểu rõ hơn những lý thuyết, tính chất và dãy đồng đẳng của ankin qua bài viết dưới đây.
>>> Xem thêm: Lý Thuyết Ankan: Định Nghĩa, Danh Pháp, Công Thức Của Ankan
Công thức phân tử tổng quát: CnH2n-2 với n ≥2.
>>> Xem thêm: Lý Thuyết Ankadien Hóa 11: Định Nghĩa, Tính Chất Và Điều Chế Ankadien
Ví dụ: CH☰CH: axetilen
Ví dụ: CH ☰ CH: etin; CH ☰ C- CH3: propin
Ankin có những tính chất vật lý sau:
Ankin có liên kết ☰ bền hơn liên kết pi ở anken. Do đó ngoài việc tham gia phản ứng cộng và oxi hoá thì ankin còn có khả năng tham gia các phản ứng thế với ion kim loại.
Ankin khi tham gia phản ứng cộng, có hai giai đoạn xảy ra:
Ví dụ:
CH \equiv CH+H_2\xrightarrow{t^o,\ Ni}CH_2 = CH_2\\ CH_2=CH_2+H_2\xrightarrow{t^o,\ Ni}CH_3-CH_3
Với xúc tác là Pd/PbCO3 hoặc Pd/BaSO4, ankin chỉ cộng hidro để tạo thành anken:
CH\equiv CH+H_2\xrightarrow{Pd/PbCO_3,\ t^o}CH_2=CH_2
2CH \equiv CH \xrightarrow[NH_4Cl,\ Cu_2Cl_2]{t^o} CH \equiv C-CH=CH_2 \text{ (vinyl axetilen)}
3CH \equiv CH\xrightarrow{C,\ 600^oC}C_6H_6 \ (benzen)
nCH \equiv CH\xrightarrow{t^o,\ xt,\ p} \sout{\ ( \ }CH=CH \sout{\ )\ }_n \text{ (nhựa cupren)}
CH≡CH + 2AgNO_3 + 2NH_3 \to CAg≡CAg↓ + NH_4NO_3
CH≡C–CH_2–CH_3+ AgNO_3 + NH_3 \to AgC≡C–CH_2-CH_3 + NH_4NO_3
Nếu cho hỗn hợp ankin tham gia phản ứng với AgNO3 mà tỉ lệ ankin : AgNO3 = k sẽ xảy ra các trường hợp sau:
C_nH_{2n-2}+\frac{3n-1}{2}O_2\xrightarrow{t^o}nCO_2+(n-1)H_2O
Lưu ý, khi đốt cháy ankin thì:
n_{CO_2}>n_{CO_2}\text{ và }n_{CO_2}-n_{H_2O}=n_{ankin}
R_1-C\equiv C-R_2+2KMnO_4 \to R_1COOK+R_2COOK+2MnO_2
>>> Xem thêm: Lý Thuyết Về Oxi Và Tính Chất Hóa Học Của Oxi Hóa Lớp 10
Thuỷ phân CaC2 có trong đất đèn:
CaC_2 + H_2O \to C_2H_2 + Ca(OH)_2
Nhiệt phân metan (1500 độ C, làm lạnh nhanh)
2CH_4\xrightarrow[\text{làm lạnh nhanh}]{1500^oC}C_2H_2+3H_2
Tham khảo ngay các khoá học online của Marathon Education
Trên đây là tổng hợp các kiến thức liên quan đến ankin, các tính chất, ứng dụng và phương thức điều chế của chất hữu cơ này. Hy vọng những chia sẻ này sẽ giúp ích nhiều hơn cho các em trong công cuộc chinh phục môn hoá, giành được điểm cao trong tất cả các kỳ thi.
Hãy liên hệ ngay với Marathon để được tư vấn nếu các em có nhu cầu học trực tuyến nâng cao kiến thức nhé! Marathon Education chúc các em được điểm cao trong các bài kiểm tra và kỳ thi sắp tới!