Axeton Là Gì? Các Tính Chất Đặc Trưng Và Ứng Dụng Của Axeton

Axeton được biết đến là hợp chất có nhiều ứng dụng trong cuộc sống. Vì vậy, kiến thức liên quan đến hợp chất này được các thầy cô chú trọng, nhấn mạnh trong quá trình giảng dạy. Để giúp các em tìm hiểu rõ ràng và chi tiết hơn Axeton là gì, những tính chất lý hóa đặc trưng, phương pháp điều chế cũng như ứng dụng quan trọng của hợp chất này, Marathon Education đã tổng hợp và chia sẻ đến các em bài viết dưới đây.

>>> Xem thêm: Xeton Là Gì? Lý Thuyết Xeton Hóa 11 Đầy Đủ Và Chi Tiết

Axeton là gì?

Axeton là hợp chất xeton đơn giản nhất. Hợp chất còn có tên gọi khác là Dimetyl Fomandehit.

Công thức cấu tạo (CTCT) của Axeton là CH₃-CO-CH₃, có nhóm -CO- liên kết trực tiếp với hai nguyên tử Cacbon. Vì vậy, hợp chất này có những tính chất đặc trưng của nhóm chức này.

Tính chất của Axeton

Tính chất vật lý

• Axeton tồn tại ở dạng lỏng, dễ bay hơi, không màu và có mùi đặc trưng. 
• Hợp chất có khả năng tan vô hạn trong nước.
• Hợp chất này còn có thể tự bốc cháy ở nhiệt độ 465 độ C. Mặc dù vậy, nhiệt độ bốc cháy vẫn có sự phụ thuộc vào thời gian tiếp xúc với môi trường bên ngoài. Đây chính là lý do giải thích vì sao trong một số thí nghiệm, nhiệt độ tự bốc cháy của Axeton lên đến 525 độ C. 
• Hợp chất có thể gây ngộ độc cấp tính và mãn tính nếu vô tình uống hoặc hít phải vào cơ thể.

Tính chất hóa học

Axeton có khả năng tác dụng với H₂ để tạo thành rượu bậc 2.

CH_3COCH_3 + H_2 \xrightarrow[Ni]{t^\circ} CH_3CHOHCH_3

Axeton phản ứng với bisunfit tạo thành kết tủa.

CH_3COCH_3 + NaHSO_3 → C_3H_7NaO_4S

Axeton không bị oxi hóa bởi dung dịch AgNO₃/NH₃ hoặc Cu(OH)₂. Tuy nhiên, khi tiếp xúc với những chất có tính oxi hóa mạnh như KMnO₄ hoặc K₂Cr₂O₇ trong môi trường axit thì axeton sẽ bị cắt mạch cacbon ở ngay cạnh nhóm cacbonyl để tạo thành axit hữu cơ.

\small 10CH_3COCH_3 + 8KMnO_4 + 12H_2SO_4 → 12H_2O + 4K_2SO_4 + 8MnSO_4 + 15CH_3COOH

Ngoài ra, Axeton cũng có khả năng phản ứng với amin theo phương trình tổng quát sau:

CH_3COCH_3 + CH_3NH_2 \to CH_3CNCH_3CH_3 + H_2O

Phương pháp điều chế Axeton

Trước đây, người ta sử dụng cách chưng cất axetat, điển hình như hợp chất canxi axetat, để điều chế axeton.

Ca(CH_3COO)_2 → CH_3COCH_3 + CaO + CO_2↑

Hiện tại thì Axeton có thể được sản xuất theo hình thức trực tiếp hoặc gián tiếp từ propen. Trong đó, phương pháp cumen được sử dụng phổ biến nhất vì có thể đồng thời tạo ra 2 hợp chất hữu cơ có tính ứng dụng cao là Axeton và Phenol.

C_6H_6 \xrightarrow[H+]{CH_2=CH-CH_3}C_6H_5-CH-(CH_3)_2\xrightarrow[2.\ dd\ H_2SO_4]{1. \ O_2}C_6H_5OH+CH_3-CO-CH_3

Ngoài ra, Axeton cũng được sản xuất dưới dạng những sản phẩm phụ của ngành công nghiệp chưng cất bởi vì hợp chất này là sản phẩm phụ của quá trình lên men. 

Ứng dụng của Axeton

Axeton dùng làm dung môi

• Axeton được sử dụng làm dung môi dùng để pha loãng nhựa polyester hoặc pha keo epoxy 2 thành phần trước khi đóng rắn.
• Axeton được coi như một chất làm sạch kim loại trước khi sơn hiệu quả. Ngoài ra, Axeton có khả năng loại bỏ nhựa thông sau khi đã hàn xong.
• Hợp chất được sử dụng để làm dung môi trong một số loại thuốc và sản xuất rượu biến tính. 
• Hợp chất được sử dụng để bảo quản và vận chuyển hợp chất axetilen. 

Axeton dùng làm chất trung gian

• Axeton được sử dụng để tổng hợp hợp chất metyl metacrylat và bisphenol A.

Ứng dụng trong phòng thí nghiệm

• Vì Axeton có giá thành thấp và dễ bay hơi nên thường được sử dụng để tẩy rửa các dụng cụ thủy tinh trong phòng thí nghiệm. 
• Axeton còn được sử dụng để duy trì nhiệt độ thấp để tiến hành các thí nghiệm.

Ứng dụng trong y học và thẩm mỹ

• Hợp chất được sử dụng trong quá trình điều trị mụn trứng cá.
• Hợp chất là thành phần của nước rửa sơn móng hoặc được dùng để tẩy keo dán tóc giả hay ria mép. 

Những lưu ý khi sử dụng Axeton

Mặc dù có nhiều ứng dụng phổ biến, nhưng nếu kết hợp cùng các chất khác như chloroform, hydrogen thì Axeton sẽ vô tình trở thành một chất độc. Do đó, các em cần lưu ý một số vấn đề trong quá trình sử dụng Axeton như sau:

• Chỉ tiếp xúc với hợp chất này ở môi trường thông thoáng
• Để các hóa chất hoặc sản phẩm có chứa axeton xa tầm với trẻ em
• Tránh đặt Axeton tại nơi có nhiệt độ cao hay gần lửa
• Rửa sạch bằng xà phòng nếu để da tiếp xúc trực tiếp với hợp chất này
• Nếu vô tình nuốt phải hoặc để Axeton tiếp xúc với mắt, phải nhanh chóng đưa nạn nhân đến các cơ sở y tế gần nhất

Tham khảo ngay các khoá học online của Marathon Education

Bài viết trên đã chia sẻ đến các em Axeton là gì, CTCT Axeton, tính chất lý hóa đặc trưng, cách điều chế và ứng dụng của hợp chất này trong cuộc sống. Hy vọng qua bài viết này, các em đã nắm rõ những lý thuyết quan trọng trên. Các em hãy theo dõi website của Marathon Education để học trực tuyến thêm nhiều kiến thức hữu ích khác. Chúc các em luôn học tập tốt và đạt được thành tích cao!