Phân tích tác phẩm Những ngôi sao xa xôi – Lê Minh Khuê

Những ngôi sao xa xôi, tác phẩm kể về ba cô gái dũng cảm có tên Nho, Thao và Phương Định. Hôm nay Marathon Education mời bạn cùng tìm hiểu về các cô gái gan dạ trong tổ trinh sát này trong cuộc kháng chiến chống Mỹ nhé!

1. Tìm hiểu chung về tác giả, tác phẩm

1.1. Tác giả

• Lê Minh Khuê sinh năm 1949 tại Tĩnh Gia, Thanh Hóa là tác giả Những ngôi sao xa xôi .
• Trong kháng chiến chống Mỹ, Lê Minh Khuê đã tham gia vào thanh niên xung phong và bắt đầu viết văn từ năm 1970.
• Là một nhà văn nữ chuyên viết truyện ngắn, trong thời gian chiến tranh, bà đã viết về cuộc sống chiến đấu của tuổi trẻ Trường Sơn. Sau năm 1975, Lê Minh Khuê đã viết về đời sống, xã hội và con người trên tinh thần đổi mới.

1.2. Tác phẩm

• Hoàn cảnh sáng tác: Tác phẩm Những ngôi sao xa xôi được viết vào năm 1971, thời gian này dân tộc ta đang đấu tranh chống Mỹ quyết liệt.
• Văn bản được trần thuật lại qua điểm nhìn của nhân vật chính và được kể theo ngôi thứ nhất.
• Ý nghĩa nhan đề:

Hình ảnh những ngôi sao xa xôi xuất hiện nhiều lần trong tác phẩm theo nhiều hình thức khác nhau. Chúng được miêu tả là ngôi sao trên trên mũ của những chiến sĩ, ngôi sao trên bầu trời thành phố quê hương, cũng như những ngôi sao của hoài niệm, khát khao và hy vọng.

Những ngôi sao xa xôi được coi là biểu tượng của những cô gái thanh niên xung phong ở núi rừng Trường Sơn xa xôi. Chúng tượng trưng cho phẩm chất cách mạng anh dũng, kiên cường, gan dạ cùng tâm hồn trong sáng, hồn nhiên, lạc quan, đầy mơ mộng và trẻ trung của các cô gái này.

Ánh sáng của những ngôi sao này được miêu tả là lặng lẽ, khiêm nhường nhưng lại vô cùng đẹp đẽ và có sức mê hoặc lòng người.

• Bố cục: Gồm 3 phần:

Phần 1: Từ đầu -> điện thoại trong hang.

Phần 2: Tiếp theo -> tự bịa ra nữa.

Phần 3: Phần còn lại.

2. Phân tích Những ngôi sao xa xôi

2.1. Hoàn cảnh sống và công việc của ba nữ thanh niên xung phong

• Hoàn cảnh sống:

-Ba nữ thanh niên xung phong sống tại một cao điểm, nơi đây là trung tâm tập trung của các đợt bom đạn. Đường xá ở đây đã bị đánh lở loét, màu đất đỏ, trắng lẫn lộn…

-Tình trạng của vùng đất này rất tệ, hai bên đường không còn lá xanh, thân cây bị tước khô cháy. Những hậu quả của bom đạn còn hiển hiện rõ nét, với những rễ cây nằm lăn lóc, thùng xăng, ô tô bị méo mó, han rỉ nằm trong đất.

⇒ Dù với hoàn cảnh khắc nghiệt đó, ba nữ thanh niên xung phong vẫn kiên cường và bền bỉ. Họ chịu đựng và sống sót giữa những thương tích và tàn tích của bom đạn, để bảo vệ đồng bào và đất nước. Đây là những cô gái đã chứng minh tinh thần, sức mạnh kiên cường của phụ nữ Việt Nam , giống như nhân vật trong bài thơ Nói với con.

• Công việc của họ:

-Ba nữ thanh niên xung phong có nhiệm vụ quan sát địch ném bom, để cảnh báo đồng đội và bảo vệ người dân.

-Họ cũng phải đo khối lượng đất đá cần san lấp, để chuẩn bị cho việc tái lập đường xá sau khi bị đánh phá.

-Ngoài ra, ba nữ thanh niên xung phong còn phải đánh dấu những quả bom chưa nổ, và phá bom khi cần thiết để đảm bảo an toàn cho mọi người.

⇒ Công việc của ba nữ thanh niên xung phong vô cùng gian khổ và nguy hiểm, đòi hỏi sự dũng cảm và sự hy sinh của họ. Tuy nhiên, với tình yêu đất nước và tinh thần xung phong, ba nữ thanh niên đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của mình, để bảo vệ đồng bào và đất nước.

 

 

2.2. Phân tích điểm chung, điểm riêng của 3 cô gái

a. Những điểm chung:

-Ba nữ thanh niên xung phong có tinh thần trách nhiệm đối với công việc của mình. Mặc cho nguy hiểm và cái chết có thể đến bất cứ lúc nào, họ vẫn sẵn sàng ra trận địa để bảo vệ mạch giao thông và đồng bào. Họ luôn đặt nhiệm vụ lên trên tính mạng của mình.

-Họ rất dũng cảm và gan dạ. Họ không sợ hãi đối mặt với thần chết và sẵn sàng nhận nhiệm vụ phá bom mà không cần sự trợ giúp của đơn vị.

-Ba cô gái còn có tình đồng đội gắn bó keo sơn. Họ hỗ trợ nhau trong công việc, hiểu được tính tình và sở thích của nhau và quan tâm chăm sóc nhau rất chu đáo. Khi có người trong nhóm bị thương, các thành viên còn lại như Phương Định và chị Thao đã rất lo lắng và chăm sóc cẩn thận, cho thấy tình cảm như người thân trong gia đình của họ.

-Ba nữ thanh niên xung phong có tâm hồn nhiều cảm xúc và nhiều mơ ước. Dù phải đối mặt với những thử thách khó khăn trong chiến tranh, họ vẫn không để mất niềm tin yêu cuộc sống và niềm lạc quan của mình. Họ thích làm đẹp cho cuộc sống của mình bằng cách thêu thùa và trang điểm, dù đang ở nơi chiến trường khói lửa. Trận mưa đá đột ngột giữa Trường Sơn đã làm sống dậy kỉ niệm ngọt ngào về những đứa trẻ, về thời thơ ấu của họ. Trong hang, vẫn vang lên tiếng hát của ba cô gái, mang vào Trường Sơn cả tuổi thanh xuân với biết bao nhiêu mơ ước và khát vọng.

b. Nét riêng của ba nữ thanh niên xung phong:

• Nét riêng của Nho:

-Nho có dáng vẻ bé nhỏ, nhẹ nhàng và trông rất tinh khôi như một que kem trắng. Cô rất hồn nhiên, mộc mạc và mơ mộng. Ngay cả khi bị thương lúc đang ở trong hang, Nho vẫn nhổm dậy và đòi ăn kẹo hoặc xin mấy viên đá mưa.

-Trong công việc, Nho là một chiến sĩ dũng cảm và hành động nhanh nhẹn. Cô luôn sẵn sàng cuộn tròn cái gối và cất nhanh vào túi, chụp cái mũ sắt lên đầu khi cần thiết. Khi bị thương, Nho không để cho mọi người phải lo lắng cho mình và luôn chấp nhận vết thương như một điều tất yếu. Cô rất rắn rỏi và có bản lĩnh.

-Nho vẫn giữ được tính trẻ con và sự nhẹ nhàng trong tâm hồn của mình. Cô luôn giữ cho mình một tinh thần mơ mộng và hồn nhiên, như đòi ăn kẹo khi làm việc hay xin mấy viên đá mưa khi bị thương.

⇒ Nho là một trong những người anh hùng tiêu biểu trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Tính cách đặc biệt của cô đã giúp cô vượt qua những khó khăn, góp phần vào chiến thắng cuối cùng của đất nước.

• Nhân vật Thao:

-Thao có vẻ ngoài từng trải, rất hay làm dáng và biết cách thu hút sự chú ý của mọi người. Tuy nhiên, cô cũng có sự nhút nhát và mềm yếu của một cô gái.

-Trong công việc, Thao là một chiến sĩ dũng cảm và rất bình tĩnh. Tuy nhiên, cô lại rất sợ khi nhìn thấy máu và vắt. Thao cũng rất thích chép bài hát, tuy nhiên lại không bao giờ hát đúng nhạc và không thuộc trôi chảy bài nào.

-Những nét tính cách đa dạng này đã tạo nên một sự kết hợp đặc biệt giữa cái nhút nhát và mềm yếu của một cô gái và cái bản lĩnh, quyết đoán của một chiến sĩ nơi lửa đạn.

• Nhân vật Phương Định:

-Tâm hồn trong sáng: Phương Định là một người thích nhớ lại những kỉ niệm vui vẻ, điều này giúp cô giảm bớt căng thẳng trong những tình huống khó khăn của chiến tranh. Dù đã trải qua ba năm trên chiến trường, đối mặt với những thử thách và nguy hiểm hàng ngày, cô vẫn giữ được tâm hồn trong sáng và những ước mơ về tương lai. Cô luôn quan tâm đến hình thức, tự đánh giá mình là một cô gái khá, nhưng không hay biểu lộ tình cảm giữa đám đông. Phương Định cảm thấy công việc phá bom đầy nguy hiểm rất thú vị và cô thích hát và thuộc rất nhiều bài hát. Những phẩm chất này phản ánh vốn văn hóa và hiểu biết của một cô gái có học vấn.

-Nhạy cảm và mộng mơ: Một cơn mưa đá có thể khiến Phương Định sống dậy cả kí ức tuổi thơ với biết bao hình ảnh thân thương của gia đình và thành phố quê hương. Cô thương yêu và quan tâm đến những người đồng đội của mình, và luôn có cảm giác kính trọng đối với các chiến sĩ trên tuyến đường Trường Sơn.

-Phẩm chất anh hùng: Phương Định là một người có tinh thần trách nhiệm với công việc. Cô luôn sẵn sàng nhận nhiệm vụ phá bom bất cứ lúc nào và bất kể tình huống có nguy hiểm đến đâu. Phương Định cũng rất dũng cảm và gan dạ. Dù bị thương nhưng cô không vào viện vì sợ ảnh hưởng đến công việc. Cô cũng có lòng tự trọng cao và luôn bình tĩnh, tự tin trong khi thực hiện các thao tác phá bom.

>> Phân tích và tóm tắt bài Cố hương – Hướng dẫn soạn văn lớp 9

3. Giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm

– Giá trị nội dung: Văn bản Những ngôi sao xa xôi đã cho ta thấy những tâm hồn mộng mơ với tinh thần lạc quan, dũng cảm và giàu nghị lực của ba cô gái thanh niên xung phong trên đường Trường Sơn. Ba cô gái ấy đại diện cho những hình ảnh đẹp của các thanh niên Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.

– Giá trị nghệ thuật: Tác phẩm kể chuyện theo ngôi thứ nhất (Phương Định). Lối kể tự nhiên, sinh động và trẻ trung; miêu tả rõ tâm lý nhân vật qua các hành động, lời nói và suy nghĩ.

>> Ngữ văn 9 – soạn bài Chuẩn bị hành trang vào thế kỷ mới