Tìm hiểu về giá trị văn học và tiếp nhận văn học

Bài học môn Ngữ văn 12 Tìm hiểu về giá trị văn học và tiếp nhận văn học sẽ giúp chúng ta rèn luyện và phát triển về khả năng tư duy, trí tuệ, cảm nhận và sáng tạo và đặc biệt là giúp ta nhận thức và tiếp cận với các cấp độ tiếp nhận văn học khác nhau. Nhờ đó, chúng ta có thể hiểu và đánh giá một tác phẩm văn học toàn diện và đúng đắn hơn. Hãy cùng Marathon Education khám phá thế giới của văn học và những giá trị mà nó mang lại cho cuộc sống của mình nhé!

1. Giá trị văn học và tiếp nhận

1.1. Tổng quan về giá trị văn học

• Giá trị văn học chính là sản phẩm của quá trình sáng tác văn học, giá trị văn học đáp ứng và tác động đến những nhu cầu khác nhau về cuộc sống và con người.
• Có ba giá trị cơ bản: Giá trị nhận thức, giá trị giáo dục và giá trị thẩm mỹ.

1.2. Giá trị nhận thức

• Giá trị nhận thức là quá trình khám phá, tìm hiểu và giải thích hiện thực để chuyển hóa thành nội dung tác phẩm của nhà văn. Tuy nhiên giới hạn về thời gian, không gian và các mối quan hệ xã hội của người đọc đều có thể ảnh hưởng đến quá trình này.
• Nội dung của giá trị nhận thức: Hiểu được cuộc sống hiện thực phong phú, bản chất của con người và hiểu bản thân mình hơn.

 

 

1.3. Giá trị giáo dục của văn học

• • Giá trị giáo dục của văn học phụ thuộc vào sự khao khát về cuộc sống tốt đẹp, tình yêu thương giữa người và người . Ngoài ra thái độ tư tưởng, tình cảm của nhà văn còn có thể ảnh hưởng đến giá trị này.
  • Giá trị giáo dục giúp con người rèn luyện bản thân, trở thành một người có thái độ và lẽ sống đúng đắn.

1.4. Giá trị thẩm mỹ

• Giá trị thẩm mỹ của văn học liên quan đến nhu cầu thưởng thức và cảm thụ cái đẹp trong cuộc sống của con người, ngoài ra nó còn giúp ta khám phá tính thẩm mỹ của tiếng Việt và nhiệm vụ giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt. Các nhà văn sẽ sử dụng tài năng của mình để thể hiện những cái đẹp của cuộc sống và của con người vào trong tác phẩm của mình để giúp cho người đọc có thể cảm nhận được nó.
• Giá trị thẩm mỹ mang đến cho con người biết vẻ đẹp muôn màu của cuộc sống.

>> Xem thêm Cách làm văn nghị luận theo các bước chi tiết và đơn giản – Ngữ văn 12

1.5. Các giá trị văn học có mối quan hệ như thế nào?

• 3 giá trị và tiếp nhận văn học luôn gắn kết với nhau và có mối quan hệ mật thiết:

+ Giá trị nhận thức là tiền đề của giá trị giáo dục.

+ Giá trị giáo dục giúp giá trị nhận thức thêm sâu sắc.

+ Giá trị thẩm mĩ khiến giúp giá trị nhận thức và giá trị giáo dục được phát huy.

⇒ Nếu không có sự hiểu biết đúng đắn, thì văn học sẽ không thể giáo dục con người được. Hiểu biết không chỉ để có nhận thức đúng về cuộc sống bên ngoài mà còn để chúng ta có thể hành động. Tuy nhiên, để giá trị giáo dục và giá trị nhận thức được phát huy hiệu quả tối đa, chúng cần được kết hợp với giá trị thẩm mỹ để tạo ra những đặc trưng quan trọng của văn học. Chỉ khi ba giá trị này kết hợp với nhau thì văn học mới có thể đem lại hiệu quả giáo dục tốt nhất cho con người.

>> Có thể bạn cần: Luật thơ là gì? Một số lưu ý về các thể thơ – Ngữ văn 12

2. Tiếp nhận văn học

2.1. Tiếp nhận về đời sống văn học

• Tiếp nhận văn học là quá trình người đọc có thể hòa mình vào trong tác phẩm, đắm chìm trong một thế giới nghệ thuật riêng biệt được tạo lên bằng ngôn từ, họ lắng nghe tiếng nói của tác giả và họ thưởng thức cái hay, cái đẹp bằng tài nghệ của người sáng tạo ra thế giới này.
• Người đọc sẽ dùng trí tưởng tượng, những kinh nghiệm sống và dùng cả tâm hồn của mình để khám phá ý nghĩa của từng chữ, cảm nhận với từng nhân vật để làm cho tác phẩm trở nên đầy sống động và cuốn hút hơn.

2.2. Tính chất tiếp nhận văn học

• Tính cá thể hóa, chủ động và tích cực của người tiếp nhận:

-> Những yếu tố cá nhân đóng vai trò quan trọng: năng lực, sở thích, thị hiếu, lứa tuổi, trình độ học vấn, nơi ở…

-> Khuynh hướng trong tư tưởng, tình cảm và trong thị hiếu thẩm mỹ đã làm cho sự tiếp nhận thêm đậm nét cá nhân.

-> Sự chủ động và tích cực của người tiếp nhận góp phần làm tăng thêm sức sống cho một tác phẩm.

• Tính đa dạng và không thống nhất:

-> Mỗi người sẽ có một cách cảm nhận và đánh giá tác phẩm khác nhau.

-> Vấn đề ở tác phẩm (nội dung, hình tượng phức tạp,….) lẫn người tiếp nhận.

>> Đọc thêm: Phong cách ngôn ngữ hành chính và những đặc trưng cần biết

2.3. Các cấp độ tiếp nhận của văn học

Có 3 cấp độ tiếp nhận văn học:

• Cấp độ 1: Dựa vào nội dung cụ thể, trực tiếp của tác phẩm để cảm thụ => cách tiếp nhận khá phổ biến và rất đơn giản.
• Cấp độ 2: Dựa vào nội dung trực tiếp để nhìn thấy được nội dung tư tưởng.
• Cấp độ 3: Tập trung cả nội dung và hình thức để tìm ra giá trị tư tưởng và giá trị nghệ thuật của tác phẩm.

Một tác phẩm văn học có đầy đủ các giá trị văn học và tiếp nhận văn học sẽ để lại ấn tượng sâu sắc cho người đọc, ngoài ra nó còn giúp cho tác phẩm trở nên ý nghĩa và nổi bật hơn. Bạn có muốn cùng Marathon tham gia học online lớp 12 môn Ngữ Văn để khám phá thêm những cái hay, cái đẹp của văn học không nào?