Người kể chuyện trong văn bản tự sự – Soạn văn 9

“Người kể chuyện trong văn bản tự sự” là một chủ đề thường được đề cập trong văn học, đặc biệt là trong các tác phẩm tự sự. Trong những tác phẩm này, người viết thường đóng vai trò là người kể chuyện, kể lại những câu chuyện, sự kiện và trải nghiệm của chính mình. Cùng Marathon Education đi tìm hiểu về chủ đề này nhé!

1. Vai trò của người kể chuyện trong văn bản tự sự

Đọc đoạn trích và trả lời câu hỏi:

– Trời ơi, chỉ còn có năm phút!

Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác giả.

– Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!

Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kĩ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.

– Chào anh. – Đến bậu cửa, bỗng nhà hoạ sĩ già quay lại chụp lấy tay người thanh niên lắc mạnh. – Chắc chắn rồi tôi sẽ trở lại. Tôi ở với anh ít hôm được chứ ?

Đến lượt cô gái từ biệt. Cô chìa tay ra cho anh nắm, cẩn trọng, rõ ràng, như người ta cho nhau cái gì chứ không phải là cái bắt tay. Cô nhìn thẳng vào mắt anh

– Những người con gái sắp xa ta, biết không bao giờ gặp ta nữa, hay nhìn ta như vậy.

– Chào anh.

(Theo Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)

a) Đoạn trích kể về ai và về sự việc gì?

b) Ở đây, ai là người kể về các nhân vật và sự việc trên? (Gợi ý: Có phải là một trong các nhân vật: ông hoạ sĩ giả, cô kĩ sư, anh thanh niên hay là một người nào đó?) Những dấu hiệu nào cho ta biết ở đây các nhân vật không phải là người kể chuyện? (Gợi ý: Chuyện được kể theo ngôi thứ mấy? Nếu là một trong ba nhân vật trên thì ngôi kể và lời văn phải thay đổi như thế nào?…)

c) Những câu “giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ” ; “những người con gái sắp xa ta, biết không bao giờ gặp ta nữa, hay nhìn ta như vậy”… là nhận xét của người nào, về ai?

d) Hãy nêu những căn cứ để có thể nhận xét: Người kể chuyện ở đây dường như thấy hết và biết tất mọi việc, mọi hành động, tâm tư, tình cảm của các nhân vật.

 

 

Gợi ý trả lời:

a) Đoạn trích kể về ba nhân vật chính: một anh chàng trẻ tuổi, một cô gái kỹ sư trẻ và một ông họa sĩ già. Nội dung chính xoay quanh cuộc chia tay giữa cô gái trẻ và ông họa sĩ già với anh chàng trẻ. Cuộc chia tay này diễn ra khá bịn rịn và lưu luyến.

b) Trong đoạn trích trên của môn Ngữ văn 9 người kể chuyện trong văn bản tự sự sử dụng ngôi thứ ba và không phải là một trong ba nhân vật chính. Nếu người kể là một trong ba nhân vật, người đó sẽ phải sử dụng tên của một trong ba người này hoặc sử dụng nhân xưng ‘tôi’.

c) Người kể đã nhập vai vào nhân vật anh chàng trẻ để phản ánh tâm trạng của anh ta khi chia tay với cô gái. Những câu như “Những giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ”, “Những người con gái sắp xa ta, biết sẽ không bao giờ gặp lại được nữa” “hay nhìn ta như vậy” là những nhận xét của người kể chuyện về tâm trạng của anh chàng trẻ.

d) Người kể chuyện đã truyền đạt câu chuyện một cách rõ ràng và cụ thể. Người kể đã miêu tả tâm trạng và cảm xúc của các nhân vật một cách chi tiết và thấu đáo. Chúng ta có thể cảm nhận được điều này bởi vì người kể chuyện đã kết hợp giữa việc kể chuyện, miêu tả và nói hộ suy nghĩ, cảm xúc của các nhân vật.

>>  Hướng dẫn phân tích bài Ngữ văn 9 cố hương

2. Luyện tập Ngữ văn 9 Người kể chuyện trong văn bản tự sự

Đọc đoạn trích và trả lời câu hỏi:

Xe chạy chậm chậm… Mẹ tôi cầm nón vẫy tôi, vài giây sau, tôi đuổi kịp. Tôi thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, và khi trèo lên xe, tôi ríu cả chân lại. Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi cả lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo :

– Con nín đi ! Mơ đã về với các con rồi mà.

Mẹ tôi lấy vạt áo nâu thẫm nước mắt cho tôi rồi xốc nách tôi lên xe. Đến bấy giờ tôi mới kịp nhận ra mẹ tôi không còm cõi xơ xác quá như cô tôi nhắc lại lời người họ nội của tôi. Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn, làm nổi bật màu hồng của hai gò má. Hay tại sự sung sướng bỗng được trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thuở còn sung túc ? Tôi ngồi trên đệm xe, đùi áp đùi mẹ tôi, đầu ngả vào cánh tay mẹ tôi, tôi thấy những cảm giác ấm áp đã bao lâu mất đi bỗng lại mơn man khắp da thịt. Hơi quần áo mẹ tôi và những hơi thở ở khuôn miệng xinh xắn nhai trầu phả ra lúc đó thơm tho lạ thường.

Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng.

(Nguyên Hồng, Trong lòng mẹ)

 

a) So với đoạn trích ở mục 1 (trong Lặng lẽ Sa Pa), cách kể ở đoạn trích này có gì khác? Hãy làm sáng tỏ bằng việc trả lời các câu hỏi sau: Người kể chuyện ở đây là ai? Ngôi kể này có ưu điểm gì và có hạn chế gì so với ngôi kể ở đoạn trên?

b) Chọn một trong ba nhân vật (người hoạ sĩ già, anh thanh niên hoặc cô kĩ sư nông nghiệp) là người kể chuyện, sau đó chuyển đoạn văn trích ở mục 1 thành một đoạn khác, sao cho nhân vật, sự kiện, lời văn và cách kể phù hợp với ngôi thứ nhất.

>> Khái niệm và bài tập liên kết câu và liên kết đoạn văn

Gợi ý trả lời:

a)

• Người kể chuyện trong đoạn trích trên ở ngôi thứ nhất, người kể đã xưng “tôi” và cũng là nhân vật chính trong truyện (cậu bé Hồng).

• Ngôi kể này có những ưu điểm và nhược điểm sau đây:

• Ưu điểm: Giúp người kể dễ dàng đưa người đọc vào tâm trí và tình cảm của nhân vật ‘tôi’, miêu tả được những diễn biến tâm lý phức tạp đang diễn ra trong tâm hồn của nhân vật.
• Nhược điểm: Khó tạo ra cái nhìn đa chiều, dễ gây sự đơn điệu trong cách miêu tả bao quát các đối tượng sinh động và khách quan.”

b) Nhân vật cô kĩ sư nông nghiệp là người kể chuyện trong văn bản tự sự:

– Trời ơi, chỉ còn có năm phút!

Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Tôi cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già.

    – Ô! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này!

Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho tôi để tôi khỏi trở lại bàn. Tôi ngượng ngùng nhận lại chiếc khăn và quay vội đi.

    – Chào anh. – Đến bậu cửa, bỗng nhà hoạ sĩ già quay lại chụp lấy tay người thanh niên lắc mạnh. – Chắc chắn rồi tôi sẽ trở lại. Tôi ở với anh ít hôm được chứ?

Đến lượt tôi từ biệt. Tôi lặng lẽ bước đến bên chỗ anh ấy, chìa tay ra cho anh nắm, cẩn trọng, rõ ràng, như người ta cho nhau cái gì chứ không phải là cái bắt tay. Tôi nhìn thẳng vào mắt anh, tôi nghĩ rằng có lẽ sẽ không bao giờ gặp lại anh nữa.

    – Chào anh.

>> Marathon gợi ý cho bạn: Luyện tập Miêu tả trong văn bản tự sự – Ngữ văn 9